Gizemi \u015fimdi \u00e7\u00f6z\u00fclemeyen uyku konusunda son y\u0131llarda \u00e7ok say\u0131da ara\u015ft\u0131rma yap\u0131l\u0131yor. Ara\u015ft\u0131rmalarda uyku sorunu toplumda % 20-40 ortas\u0131nda g\u00f6r\u00fcl\u00fcyor. Geceleri 5 saatten daha az uyuyan 50 ya\u015f \u00fcst\u00fc \u015fah\u0131slarda kronik s\u0131hhat meselelerinin ortaya \u00e7\u0131kma riski giderek art\u0131yor. Uyku yoksunlu\u011funun beyin, kalp-damar, mide-ba\u011f\u0131rsak, endokrin ve ba\u011f\u0131\u015f\u0131kl\u0131k sistemleri \u00fczerinde vakitle olumsuz tesirleri ortaya \u00e7\u0131k\u0131yor. Kaliteli bir uyku i\u00e7in kimi pratik teklifleri uygulamak gerekiyor. Memorial Kayseri Hastanesi N\u00f6roloji B\u00f6l\u00fcm\u00fc\u2019nden Prof. Dr. Nergiz H\u00fcseyino\u011flu, uyku ile ilgili bilgi vererek tekliflerde bulundu.Uyku kalitesini koruyun<\/strong>Uyku, canl\u0131lar i\u00e7in dinlenme ve tamir s\u00fcrecidir. Be\u015ferler sistemli olarak uyudu\u011funda kalp ve damar, teneff\u00fcs, hudut, endokrin, mide- ba\u011f\u0131rsak ve ba\u011f\u0131\u015f\u0131kl\u0131k sisteminde tamir ve beden tertibinde de\u011fi\u015fiklikler olmaktad\u0131r. Bu s\u00fcrecin ba\u015f\u0131nda olan merkezi hudut sistemi bir komuta merkezidir. \u00a0Beynin t\u00fcm merkezleri, bu s\u00fcre\u00e7te muhakkak de\u011ferli bir vazife \u00fcstlenmektedirler. \u00d6rne\u011fin, beyin sap\u0131ndan hipotalamusa, orta beyne ve beyin korteksine ger\u00e7ek uzanan yolaklar ve n\u00f6rotransmitterler (aktif maddeler) devreye girmektedir. Uyan\u0131k olma ve uykuyu reg\u00fcle eden beyin b\u00f6lgeleri sa\u011fl\u0131kl\u0131 uyku s\u0131ras\u0131nda birbirine istikrarl\u0131 ge\u00e7i\u015f yaparak uykuya ge\u00e7i\u015fi, uykunun m\u00fcddetini ve evrelerini ve uyanma saatini belirlemektedir. Uykunun NREM m\u00fcddeti boyunca kalp kas\u0131nda relaksasyon yani gev\u015feme, kan bas\u0131nc\u0131nda, teneff\u00fcs surat\u0131nda ve metabolik s\u00fcratte azalma ortaya \u00e7\u0131kmaktad\u0131r. Uyku s\u00fcrecinde beyin ve ba\u011f\u0131\u015f\u0131kl\u0131k sistemi ortas\u0131nda da kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 haberle\u015fme ve etkile\u015fim oldu\u011fu bilinmektedir. Endokrin sistemde de uyku s\u0131ras\u0131nda birtak\u0131m de\u011fi\u015fiklikler meydana gelmektedir. Ola\u011fan uyku s\u0131ras\u0131nda b\u00fcy\u00fcme hormonu ve prolaktin salg\u0131s\u0131 artarken, kortizol ve tiroit stimulan hormon salg\u0131s\u0131 azalmaktad\u0131r. Bu nedenle k\u00e2fi s\u00fct salg\u0131s\u0131n\u0131n olmas\u0131 i\u00e7in emziren annelerin uykular\u0131na dikkat etmeleri ve gere\u011fince uyumalar\u0131 \u00f6nerilmektedir.Uyku m\u00fchletleri \u015fahsa nazaran de\u011fi\u015fiyor<\/strong>Kimin ka\u00e7 saat uyumas\u0131 gerekti\u011finin bireye nazaran de\u011ferlendirilmelidir. Bu bahiste her ya\u015f i\u00e7in kesin hudutlar yoktur. Birtak\u0131m be\u015ferler g\u00fcnl\u00fck 5-6 saat uydu\u011funda ve uyand\u0131\u011f\u0131nda kendilerini dinlenmi\u015f ve enerjik hissederken, \u00a0baz\u0131lar\u0131 ise 9-10 saat uyuduktan sonra kendilerinin \u00e7ok \u00e2l\u00e2 dinlendi\u011fini belirtmektedir. Genel olarak 1 ya\u015f\u0131ndan k\u00fc\u00e7\u00fck \u00e7ocuklar g\u00fcnde ortalama 10-16 saat uyurken, ergenlik \u00e7a\u011f\u0131ndaki \u00e7ocuklar\u0131n uyku m\u00fcddeti 8-12 saat olmas\u0131 beklenir. Eri\u015fkin insanlar\u0131n uyku m\u00fchleti yakla\u015f\u0131k 6-9 saat ortas\u0131nda de\u011fi\u015fmektedir. Ya\u015fland\u0131k\u00e7a uyku m\u00fcddeti azalmakta ve uyku daha y\u00fczeyel bir hal almaktad\u0131r. Sa\u011fl\u0131kl\u0131 bireyler ekseriyetle gece 1-2 sefer uyanarak blok halinde uyur. Gece uykusunun belli evreleri vard\u0131r ve bu evreler birbirine ard\u0131\u015f\u0131k bir ge\u00e7i\u015f g\u00f6sterir. Gece uykusunun s\u0131k b\u00f6l\u00fcnmesi bu uyku mimarisinin bozulmas\u0131na sebep olabilmektedir. Gece uykusu b\u00f6l\u00fcnen \u015fah\u0131slar g\u00fcn i\u00e7inde yorgun, hudutlu olmakta, dikkat ve konsantrasyon eksikli\u011fi ya\u015famaktad\u0131r. Bilhassa vardiyal\u0131 \u00e7al\u0131\u015fan insanlarda ola\u011fan uyku saatlerinde meslek gere\u011fi uyan\u0131k kald\u0131klar\u0131 i\u00e7in s\u0131k\u00e7a dikkat eksikli\u011fi, \u00e7ok uyku hali, ruhsal ve fizik\u00ee performans d\u00fc\u015f\u00fckl\u00fc\u011f\u00fc g\u00f6r\u00fclmektedir. Bilhassa ya\u015f ilerledik\u00e7e, vardiyal\u0131 \u00e7al\u0131\u015fmaya adapte sorunu ortaya \u00e7\u0131kar. Ayr\u0131yeten bu insanlarda uykuya dalma ve s\u00fcrd\u00fcrme zahmeti ile dinlendirici olmayan, y\u00fczeyel uyku da s\u0131k g\u00f6r\u00fclmektedir. Uykusuzluk bayanlarda erkeklere nazaran 1,5 kat\u0131 daha fazla g\u00f6r\u00fclmektedir. Bilhassa de menopoz sonras\u0131 bayanlarda gece terlemeleri ve ate\u015f basmalar\u0131 nedeniyle uykusuzluk daha fazla ortaya \u00e7\u0131kmaktad\u0131r.\u00a0\u00a0\u00c7ok fazla uyumak da uygun de\u011fil<\/strong>Gerekti\u011finden az uyumak kronik hastal\u0131klar\u0131n d\u0131\u015f\u0131nda a\u015fik\u00e2r ba\u015fl\u0131 problemlere neden olmaktad\u0131r. Uykusuzluk, vardiyal\u0131 \u00e7al\u0131\u015fma \u00fczere nedenlerle k\u00e2fi m\u00fcddet uyuyamayan insanlarda ba\u015f a\u011fr\u0131s\u0131, yorgunluk, k\u0131rg\u0131nl\u0131k, g\u00fc\u00e7 ve motivasyonda azalma, ruh hali de\u011fi\u015fkenli\u011fi, trafikte ara\u00e7 kullan\u0131rken yan\u0131lg\u0131 yapma m\u00fcmk\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fc, okul performans\u0131nda azalma, mesleksel performansta d\u00fc\u015fme \u00fczere s\u0131k\u0131nt\u0131lar ortaya \u00e7\u0131kmaktad\u0131r. Ayr\u0131yeten \u00e7ok uyumak yahut \u00e7ok uykululuk hali de \u00e7ok \u00f6nemsenmeyen bir durumdur. Bu sorun, altta yatan \u00f6b\u00fcr bir sorun ve hayat\u0131 tehdit eden hastal\u0131klar\u0131n habercisi olabilir. Ba\u015fta t\u0131kay\u0131c\u0131 uyku apnesi olmak \u00fczere, narkolepsi ve uykuda hareket bozuklu\u011fu hastal\u0131klar\u0131n\u0131n g\u00fcn i\u00e7inde ortaya \u00e7\u0131kan tezah\u00fcr\u00fcd\u00fcr. Ayr\u0131yeten depresyon, bunama, kalp, \u015feker hastal\u0131\u011f\u0131 ve akci\u011fer hastal\u0131klar\u0131nda da g\u00fcn i\u00e7inde \u00e7ok uykululuk ve \u00e7ok ahenge \u00fczere belirtiler g\u00f6r\u00fclmektedir. Kaliteli bir uyku sonras\u0131 kendimizi dinlenmi\u015f ve enerjik hissetmemiz beklenen bir durumdur. D\u00fczg\u00fcn bir uyku uyunmad\u0131\u011f\u0131n\u0131n ispatlar\u0131 ise uyand\u0131ktan sonra ortaya \u00e7\u0131kan yorgunluk, halsizlik, i\u015f ve okul performans\u0131nda d\u00fc\u015fme, ruh halinde dalgalanmalar ve odak bozuklu\u011fudur.\u00a0Ba\u011f\u0131\u015f\u0131kl\u0131k sistemi uykuyla ba\u011flant\u0131l\u0131<\/strong>Uyku ile ba\u011f\u0131\u015f\u0131kl\u0131k sistemi ortas\u0131nda kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 d\u00fczenleyici bir irtibat vard\u0131r. Kaliteli bir uyku uyuyan hastalar\u0131n ba\u011f\u0131\u015f\u0131kl\u0131k sisteminin uyku m\u00fchletince onar\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bilinmektedir. Hastal\u0131klar\u0131n kolay bir bi\u00e7imde atlat\u0131labilmesi i\u00e7in k\u00e2fi uykuya muhta\u00e7l\u0131k vard\u0131r. \u00d6te yandan kronik uyku yoksunlu\u011fu ya\u015fayan be\u015ferler daha kolay hastalanabilmektedir. Bilimsel \u00e7al\u0131\u015fmalar g\u00f6stermi\u015ftir ki, \u00a0uyku yoksunlu\u011fu s\u0131ras\u0131nda ba\u011f\u0131\u015f\u0131kl\u0131k sistemine ili\u015fkin birtak\u0131m bedeller bask\u0131lanmakta, kimileri da aktive olmaktad\u0131r. Ba\u011f\u0131\u015f\u0131kl\u0131k sisteminin de uyku \u00fczerine d\u00fczenleyici bir tesiri vard\u0131r. Kimi molek\u00fcllerin, \u00f6rne\u011fin sitokinlerin art\u0131\u015f\u0131, uyku kalitesini ve mimarisini bozmaktad\u0131r. \u00a0Bilimsel bilgilerin \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131nda de\u011ferlendirildi\u011finde, ba\u011f\u0131\u015f\u0131kl\u0131k sisteminin \u00e2l\u00e2 \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131 i\u00e7in k\u00e2fi ve kaliteli uykuya muhta\u00e7l\u0131k oldu\u011fu g\u00f6r\u00fclmektedir.\u00a0Uykusuzlu\u011fa \u00e2l\u00e2 gelen \u00f6neriler<\/strong>Hem kronik hem de akut uykusuzlu\u011fun temel sebebinin, gerilime maruz kalma ve depresyon ile anksiyete \u00fczere psikiyatrik bozukluklar oldu\u011fu yap\u0131lan ara\u015ft\u0131rmalarda belirlenmi\u015ftir. Bunun d\u0131\u015f\u0131nda uykusuzlu\u011fa; ortam\u0131n g\u00fcr\u00fclt\u00fcs\u00fc, \u0131s\u0131s\u0131 ve \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131, ya\u015f, husus ya da ila\u00e7 ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131 ile ki\u015finin teneff\u00fcs ve kalp hastal\u0131klar\u0131, huzursuz bacaklar sendromu, uyku apnesi ve mak\u00fbs uyku hijyeni neden olmaktad\u0131r.\u00a0\u00d6ncelikli olarak uyku hijyeninin g\u00f6zden ge\u00e7irilmesi ve d\u00fczeltilmesi gerekir. Uyku hijyeni konusunda uzmanlar taraf\u0131ndan bilgilendirme yap\u0131lmal\u0131 ki\u015finin daha yanl\u0131\u015fs\u0131z ve sa\u011fl\u0131kl\u0131 uyku al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131 kazanmas\u0131 hedeflenmelidir.<\/p>\n

\n
1. Uyku sorunu olanlar\u0131n her gece birebir saatte yatmas\u0131 ve her sabah birebir saatte kalkmas\u0131, \u00a0g\u00fcnd\u00fcz uykusundan ka\u00e7\u0131nmas\u0131 \u00f6nerilmelidir.\u00a0<\/li>\n
2. Yatak odas\u0131nda ses, \u0131\u015f\u0131k ve \u0131s\u0131 d\u00fczenlemesi yapmak de\u011ferlidir.\u00a0<\/li>\n
3. Yatma saatinden en az 6 saat evvel kafeinli i\u00e7ecekleri t\u00fcketilmemeli, uyku saatine yak\u0131n saatlerde yemek yenmemelidir.\u00a0<\/li>\n
4. Uyku \u00f6ncesi alkol ve t\u00fct\u00fcn kullan\u0131lmamal\u0131d\u0131r<\/li>\n
5. Yatma saatinden 3-4 saat \u00f6ncesine kadar a\u011f\u0131r ve yorucu fizik\u00ee aktivitelerden uzak durulmal\u0131d\u0131r.\u00a0<\/li>\n<\/ol>\n

   \u00a0Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajans\u0131<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

   Gizemi \u015fimdi \u00e7\u00f6z\u00fclemeyen uyku konusunda son y\u0131llarda \u00e7ok say\u0131da ara\u015ft\u0131rma yap\u0131l\u0131yor. Ara\u015ft\u0131rmalarda uyku sorunu toplumda % 20-40 ortas\u0131nda g\u00f6r\u00fcl\u00fcyor.<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":33192,"comment_status":"closed","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":[],"categories":[7],"tags":[383,382,380,379,381],"yoast_head":"\n